2 października 2019 roku w Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki „Przystanek Historia” w Warszawie odbyła się konferencja prasowa dotycząca pozyskiwania do zasobów Archiwum IPN cennych dokumentów z zagranicy. Zaprezentowano najnowsze materiały znajdujące się w Archiwum IPN, omówiono ich pochodzenie, wagę i znaczenie.
Na konferencji z udziałem Timothy’ego L. Kuzmy – prezesa Związku Sokolstwa Polskiego w Ameryce oraz Jarosława Szarka – prezesa IPN i Marzeny Kruk – dyrektora Archiwum IPN zaprezentowano unikatowe dokumenty przekazane do zasobu IPN przez Sokolstwo Polskie w Pittsburghu, w ramach projektu Archiwum Pełne Pamięci. Stanowią one świadectwo ponad stuletniej działalności tej instytucji i wkładu w walkę o odzyskanie niepodległości Polski.
Na mocy porozumienia, zawartego w czerwcu 2019 r. ze Związkiem Sokolstwa Polskiego w Ameryce, od sierpnia tego roku archiwiści IPN pracowali w siedzibie ZSP w Pittsburghu, gdzie zabezpieczali i przygotowywali do transportu do Polski dokumentację historyczną wytworzoną i zgromadzoną przez ZSP.
Wśród pozyskanych archiwaliów znajdują się m.in. dokumenty dotyczące Teofila Starzyńskiego (1878–1952) – pułkownika Wojska Polskiego oraz wieloletniego prezesa Związku Sokolstwa, w tym pośmiertny awans wojskowy Starzyńskiego oraz kopia Memoriału wręczonego prezydentowi Stanów Zjednoczonych Thomasowi Woodrow Wilsonowi przez Starzyńskiego w roku 1915.
Do Archiwum IPN trafiły także dokumenty Agnieszki Wisły (1887–1980) – działaczki niepodległościowej, organizatorki akcji rekrutacyjnej do Armii Polskiej we Francji i sanitariuszki Polskiego Białego Krzyża. Wśród materiałów znalazł się nigdy wcześniej niepublikowany list Heleny Paderewskiej do Agnieszki Wisły z okresu oblężenia Warszawy. Oto jego fragment:
Moje dziecko drogie, […] Byłam i szczęśliwa i dumna z Was dziewczyny, żeście się na posterunku zostały, nawet nie słuchając rozkazów moich. Pierwszy raz musiałam uchylić głowy przed niesubordynacją, za którą tak obstaję, ale nadzwyczajne warunki w jakich kraj nasz się znajdował upoważniły Was do tego.
W skład zbioru wchodzą również archiwalia wytworzone przez Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” z rejonu województwa lwowskiego, prywatne fotografie polskich żołnierzy oraz kolekcja prasy wydawanej przez Związek Sokolstwa od początku XX w. Do zasobu Instytutu trafią także unikatowe filmy archiwalne dokumentujące wycieczki do Ojczyzny Sokołów z Ameryki w 1925 i 1929 r.
Pozyskane dokumenty zostaną w siedzibie Instytutu zewidencjonowane i opracowane, a następnie zdigitalizowane. Kopie cyfrowe akt będą nieodpłatnie przekazane Związkowi Sokolstwa.
“Przekazanie całego archiwum to jest rzecz bez precedensu” – powiedział prezes @ipngovpl na dzisiejszej konferencji prasowej w @PrzystanekH dot. pozyskiwania do zasobów Archiwum #IPN cennych dokumentów z zagranicy. Dziś mówiliśmy o dok. Tow. Gimn. Sokół
👉https://t.co/ehJHTQXPyn pic.twitter.com/pFNNKOk9HB— Adam Stefan Lewandowski (@A_S_Lewandowski) October 2, 2019
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
