W latach 70-tych, a że już 80-tych znany rysownik Andrzej Mleczko sporządził rysunek, jak to krotochwilny Pan Bóg mówi do asystujących Mu aniołków: „A Polakom zrobię kawał, umieszczę ich między Niemcami i Rosją!”. Jeśli tak, to Pan Bóg musiał dojść do wniosku, że taka lokalizacja jest rodzajem złośliwego kawału stosunkowo niedawno. Polska bowiem od ponad tysiąca lat leży mniej więcej w tym samym miejscu. Wprawdzie przesuwała się, jak nie na wschód, to na zachód, ale zasadniczy trzon polskiego terytorium jest tu, gdzie był zawsze. Dzisiaj położenie między Niemcami a Rosją może wydawać się fatalne, ale nie zawsze tak było. Warto tedy zastanowić się, co właściwie sprawiło, że to samo położenie nie przeszkadzało w wybijaniu się Polski na stanowisko mocarstwowe, a teraz uważane jest za fatalną przyczynę naszej politycznej słabości.
Rosja
Początków Rosji można doszukiwać się w Rusi Nowogrodzkiej założonej przez Ruryka i Rusi Kijowskiej. W połowie X wieku księżniczka Olga połączyła obydwa państwa i zapoczątkowała korzystne kontakty z Bizancjum. Pod koniec wieku X Włodzimierz I ożenił się z siostrą bizantyjskiego cesarza, Anną, i przyjął chrzest w obrządku wschodnim, podobnie jak w Polsce Mieszko I, który nieco wcześniej ustanowił jako religię państwową chrześcijaństwo w obrządku zachodnim. Kronika Nestora sugeruje, jakoby pierwsi władcy z Rurykiem na czele byli norweskimi wikingami, zaproszonymi przez miejscowe ludy, by nimi władali: „Ziemia nasza wielka jest i obfita, a ładu w niej nie ma, pójdźcie więc rządzić i władać nami”. Podobnie zresztą miało być i w Polsce, gdzie dynastia Piastów miała korzenie normandzkie. Coś musi być na rzeczy, skoro patron Norwegii, święty Olaf, próbując wprowadzić u wikingów chrześcijaństwo (Olaf sam był wikingiem, a nawet od 12 roku życia ich hersztem, który chrześcijaństwem zafascynował się u podczas pobytu u dawnego wikinga Roberta, podówczas już chrześcijańskiego wasala króla francuskiego, który władał lennem Normandią, nazwaną tak właśnie od Normanów) – zmuszony do ucieczki z kraju schronił się u swojej siostry w Nowogrodzie. Potem Ruś popadła w rozbicie dzielnicowe, aż wreszcie w XIII wieku dostała się pod panowanie tatarskie, z tym, że Tatarzy nie władali nią bezpośrednio, tylko za pośrednictwem tubylczych książąt, którzy musieli ściągać jarłyk i wymuszać posłuszeństwo. Część dawnej Rusi (mniej więcej obszar dzisiejszej Białorusi) podbiła Litwa. W początkach wieku XIV Iwan Kalita z dynastii Rurykowiczów przeniósł stolicę z Włodzimierza do Moskwy. Pod koniec XIV wieku wnuk Iwana Kality, Dymitr Doński, pokonał Tatarów w bitwie na Kulikowym Polu i próbował zjednoczenia innych ziem pod swoim berłem, ale na przeszkodzie stanęła Litwa, która w tym czasie pozostawała już w unii personalnej z Polską. W 1462 roku tron moskiewski objął Iwan III Srogi, który uwolnił ziemie ruskie od panowania tatarskiego, a jego małżeństwo z bratanicą ostatniego cesarza bizantyjskiego (Cesarstwo upadło w roku 1453), Zofią Paleolog, co skłoniło Iwana III Srogiego do przyjęcia tytułu cara całej Rusi i dwugłowego orła jako godła swego państwa. W 1547 roku Iwan IV Groźny koronował się w Moskwie na Cara Całej Rusi, a jego tytuł został w 1554 roku uznany przez Anglię, a w 1576 – przez Niemcy. W tym czasie Moskwa, to znaczy Rosja, dokonuje ekspansji na wschód zajmując Syberię, aż do granicy chińskiej i docierając do Oceanu Spokojnego. Rosja próbowała także ekspansji w kierunku zachodnim, co powodowało wojny z Litwą, a potem – z Rzeczpospolitą. Za Aleksandra Jagiellończyka odniosła nawet pewien sukces, ale za Zygmunta Starego w następstwie aż trzech wojen ekspansja ta została zahamowana, a nawet częściowo cofnięta, dzięki zwycięstwu hetmana Jana Tarnowskiego. Nie na długo jednak, bo za panowania Zygmunta Augusta Iwan Groźny ruszył na Inflanty, ale nie udało mu się ich zdobyć. Ponowna próba została podjęta za panowania Stefana Batorego, któremu udało się częściowo odwojować uprzednie rosyjskie zdobycze. W 1582 roku w Jamie Zapolskim został zawarty rozejm, na podstawie którego Polska odzyskała Inflanty z Dorpatem i Parnawą, a także Ziemię Połocką (Batory zdobył Połock, potem Wielkie Łuki, a w 1581 roku wojska polsko-litewskie obległy Psków).
Po śmierci Iwana Groźnego na moskiewskim tronie zasiadł Borys Godunow, zapoczątkowując w Rosji okres tzw. „wielkiej smuty”. Wówczas to Polska urządza rozmaite dywersje z Dymitrami Samozwańcami, a za panowania Zygmunta III Wazy wojska polskie pod wodzą hetmana Stanisława Żółkiewskiego odniosły zwycięstwo w bitwie pod Kłuszynem, po którym coraz to nowe miasta i twierdze poddawały się Polakom. W październiku 1610 roku wojska polskie zajęły Kreml, a 29 października 1611 roku car Wasyli Szujski bił czołem Zygmuntowi III na Zamku w Warszawie. Nawiasem mówiąc, to była przyczyna, dla której tak długo nie można było rozpocząć odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie po wojnie, a cenzura PRL utrzymywała zapis, zgodnie z którym nie wolno było pisać o Zamku Królewskim, tylko o „Warszawskim”. Jednak w następstwie antypolskiego powstania, Polacy musieli 7 listopada 1612 roku kapitulować na Kremlu. Rocznica tej kapitulacji jest obchodzona dzisiaj w Rosji jako święto rosyjskiej armii. W następnym roku carem rosyjskim został młody Michał Romanow, który zapoczątkował dynastię rządzącą Rosją aż do lutego 1917 roku. W następstwie wojen kozackich z Rzecząpospolitą, Rosja uzyskała panowanie nad Ukrainą z Kijowem, a prawie jednocześnie w czasie tzw. „potopu szwedzkiego” w latach 1655-1660 wybuchała również wojna polsko-rosyjska, zakończona w roku 1667 rozejmem w Andruszowie. Polska odzyskała tzw. Inflanty Polskie, ale utraciła województwo czernichowskie i ogromne (250 tys. km. kwadratowych) województwo kijowskie oraz niektóre inne terytoria. Rozejm ten traktowany był jako rozwiązanie tymczasowe, ale został w roku 1686 potwierdzony tzw. traktatem Grzymułtowskiego. Ustalone wówczas granice polsko-rosyjskie przetrwały aż do I rozbioru Polski.
W roku 1682 carem rosyjskim został Piotr, zwany później Wielkim, który w roku 1721… Czytaj całość w najnowszym numerze Magna Polonia!
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
