Wiceszef MON Marcin Ociepa potwierdził dziś, że dywizjon, wyposażony w systemy rakietowe średniego zasięgu “Patriot”, powinien osiągnąć gotowość operacyjną na przełomie 2023/2024 r. W tym miesiącu zakończono tworzenie etatu dla 37 dywizjonu rakietowego Obrony Powietrznej. Ma on liczyć 569 żołnierzy, a docelowo 780.
Obecnie 37. dywizjon rakietowy Obrony Powietrznej, wyposażony jest w przeciwlotnicze zestawy rakietowe typu S–125 NEWA S.C. i oparty jest na trzech zespołach ogniowych. Inwestycje w samym Sochaczewie w związku z przyjęciem w ramach programu “Wisła” systemów “Patriot” winy zamknąć się kwotą 687 mln zł, z kolei w garnizonie Bydgoszcz (w warsztatach techniki lotniczej w Toruniu – kompleks SICO-Wisła) – jedno zadanie na kwotę ponad 44,5 mln zł. Dostawa sprzętu z USA odbędzie się w czwartym kwartale 2022 roku, natomiast integracja i odbiór – odbywająca się w warsztatach techniki lotniczej w Toruniu w ramach procedury SICO, czyli System Integration Checkout – ma zakończyć się w pierwszym kwartale 2023 roku.
Wiceminister Ociepa potwierdził nadto, że szef MON Mariusz Błaszczak podpisał decyzję w sprawie pozyskania 23 baterii NAREW. Jak czytamy na portalu Dfence24.pl, negocjacje i zawieranie umów na poszczególne elementy planowane są na lata 2022-2023. Łącznie według płk. Marciniaka będzie ich kilkanaście. Z kolei termin dostawy poszczególnych elementów, jak podkreślił wiceminister Ociepa, „uzależniony jest od możliwości produkcyjnych Grupy Kapitałowej PGZ, w tym przede wszystkim transferu technologii efektora”. W odpowiedzi na pytanie posła Bartłomieja Sienkiewicza (KO), płk Michał Marciniak uściślił, że chciałby zobaczyć pierwszy „task force” (grupę zadaniową) zintegrowanej obrony powietrznej w roku 2026.
Zasadniczy potencjał wojsk obrony przeciwlotniczej stanowią aktualnie: 3. Warszawska Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej, 4 Pułk Przeciwlotniczy 11 Dywizji Kawalerii Pancernej, 8 Pułk Przeciwlotniczy 12 Dywizji Zmechanizowanej, 15 Pułk Przeciwlotniczy 16 Dywizji Zmechanizowanej, dwa dywizjony przeciwlotnicze 8 Flotylli Obrony Wybrzeża i 9 Flotylli Okrętów oraz 11 dywizjonów przeciwlotniczych brygad wojsk lądowych (kolejny dywizjon jest w trakcie formowania, tak więc docelowo będzie ich dwanaście).
Zacznijmy od 3. Warszawskiej Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej z Sochaczewa. W jej składzie znajduje się sześć dywizjonów rakietowych Obrony Powietrznej (OP):
32. Wieliszewski Dywizjon Rakietowy OP z Olszewnicy Starej
33. Dywizjon Rakietowy OP z Gdyni-Grabówek
34. Śląski Dywizjon Rakietowy OP z Bytomia
35. Skwierzyński Dywizjon Rakietowy OP ze Skwierzyna
36. Dywizjon Rakietowy OP z Mrzeżyna
37. Sochaczewski Dywizjon Rakietowy OP z Sochaczewa-Bielice
38. Sochaczewski Dywizjon Zabezpieczenia Obrony Powietrznej
Dywizjony rakietowe 3. Warszawskiej Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej są uzbrojone w przeciwlotnicze zestawy rakietowe krótkiego zasięgu Newa-SC oraz zestaw dalekiego zasięgu Wega-C, a konkretnie – w jeden zestaw rakietowy obrony powietrznej dalekiego zasięgu S-200C Wega oraz 17 zestawów S-125 Newa-SC. W dywizjonach rakietowych 32., 33., 34., 35. i 37. znajdują się po trzy zestawy S-125 Newa-SC, natomiast na stanie 36. dywizjonu znajduje się jeden zestaw S-200C Wega i dwa zestawy S-125 Newa-SC.
Przeciwlotniczy zestaw rakietowy S-200C Wega jest systemem o zdolności rażenia celów na odległość do 255 km, wyposażonym w 6 wyrzutni stacjonarnych i wykorzystującym pociski rakietowe 5W28 z półaktywnym systemem naprowadzania na cel, napędzane przez cztery silniki startowe na paliwo stałe oraz silnik marszowy na paliwo ciekłe. Jest to zmodernizowana wersja zestawów S-200WE zakupionych przez Polskę w 1986 roku. Do wersji S-200C zostały one zmodernizowane w latach 1999-2001 przez Wojskowe Zakłady Uzbrojenia nr 2 w Grudziądzu, przy udziale naukowców z WAT.
Z kolei przeciwlotniczy zestaw rakietowy S-125 Newa-SC jest systemem o zdolności rażenia celów na odległość do 25 km, wyposażonym m.in. w stację naprowadzania rakiet SNR 125 SC na 8-kołowym podwoziu MAZ-543 i 3 mobilne, 4-prowadnicowe wyrzutnie na podwoziu gąsienicowym (T-55) i wykorzystującym dwustopniowe pociski rakietowe 5W27 z radiokomendowym systemem kierowania na cel, których silniki (dla obu stopni) zasilane są paliwem stałym. Obecnie eksploatowane przez Siły Zbrojne RP zestawy S-125 zakupione zostały przez Polskę w latach 1974-86 i zmodernizowane do wersji SC przez Wojskowe Zakłady Elektroniczne w Zielonce, również przy udziale WAT.
38. Sochaczewski Dywizjon Zabezpieczenia Obrony Powietrznej, którego podstawowym zadaniem jest zabezpieczanie działalności Dowództwa 3. Warszawskiej Brygady Rakietowej OP, ma na wyposażeniu przenośne zestawy rakietowe bardzo krótkiego zasięgu Grom. Nadto każdy z dywizjonów jest też uzbrojony w sprzężone, automatyczne armaty przeciwlotnicze ZU-23-2 kalibru 23 mm.
Z kolei przejdźmy do omówienia formacji przeciwlotniczych wojsk lądowych. Otóż każda z czterech dywizji powinna posiadać organiczny pułk przeciwlotniczy, z tym że 18 Dywizja Zmechanizowana, do formowania której przystąpiono we wrześniu 2018 roku, jeszcze takiego pułku nie posiada. W przyszłości ma on zostać sformowany w Sitańcu koło Zamościa. Gdy chodzi o pozostałe dywizje, to mówimy o takich pułkach:
– w 11.Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej – 4. Zielonogórski Pułk Przeciwlotniczy im. gen. dyw. Stefana Roweckiego – Grota”
– w 12. Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej – 8. Koszaliński Pułk Przeciwlotniczy
– w 16. Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej – 15. Gołdapski Pułk Przeciwlotniczy
W tym roku podjęto prace nad sformowaniem 18. Pułku Przeciwlotniczego dla 18. Dywizji Zmechanizowanej, którym stacjonować w Sitańcu koło Zamościa.
Każdy z pułków ma w swym składzie: dowództwo i sztab, baterię dowodzenia, trzy lub cztery dywizjony przeciwlotnicze, a także batalion logistyczny oraz grupę zabezpieczenia medycznego. Pułki przeciwlotnicze wyposażone są w zestawy rakietowe krótkiego zasięgu KUB (pułki przeciwlotnicze 4 i 15) i OSA (pułki przeciwlotnicze 4 i 8), a także zestawy artyleryjskie ZU-23-2, artyleryjsko-rakietowe ZUR-23-2KG i przenośne przeciwlotnicze zestawy rakietowe Grom.
System kierowanych rakiet ziemia–powietrze 2K12 – KUB, opracowany na początku lat 60., przeznaczony jest do obrony wojsk i obiektów przed środkami napadu powietrznego lecącymi z prędkością poddźwiękową i naddźwiękową na wysokości od 50 do 10.000 – 14.000 m i w odległości od 3,5 do 24 km. Zestaw (bateria rakiet) składa się ze: stacji radiolokacyjnej wykrywania i naprowadzania SURN 1S91M1(SSWN), czterech wyrzutni SPU 2P25M1(SW), rakiet kierowanych 3M9ME lub 3M9M3E (PRK), dwóch samochodów transportowo-załadowczych (STZ), systemu zautomatyzowanego kierowania ogniem K-1 i wyposażenia dodatkowego.
Samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy „OSA-AK” służy do zwalczania celów lecących z prędkością do 500 m/s na wysokości do 5000 metrów i w odległości do 10.500 metrów w każdych warunkach atmosferycznych. Zestaw jest wyposażony w system REGA 2, umożliwiający dowiązanie topograficzne położenia własnego za pomocą systemu GPS, dokładne zobrazowanie pełnej sytuacji w powietrzu przesyłanej od jednostki nadrzędnej oraz przesyłanie meldunków do dowódcy baterii. Posiada też możliwość automatycznego przydziału celów dla dowódcy PRWB.
Zestaw artyleryjsko – rakietowy ZUR-23-2 KG wyposażony jest w dwie armaty 23 mm oraz zespół startowy rakiet Grom o zasięgu: armat do 2,5 km i rakiet do 5 km. Przeznaczony jest do rażenia nisko lecących celów powietrznych: samolotów, śmigłowców, rakiet skrzydlatych, desantu powietrznego i lekko opancerzonych celów naziemnych. ZUR-23-2KG ma możliwość działania w zewnętrznym systemie kierowania ogniem. w kolimatorowy celownik programowalny CP-1 z torem dzienno-nocnym i dalmierzem laserowym, z dwoma obsługiwanymi balistykami lub w celownik kolimatorowy CKE-2.
Przenośny przeciwlotniczy zestaw rakietowy (PPZR) GROM przeznaczony jest do rażenia samolotów odrzutowych, turbotłokowych i tłokowych, a także śmigłowców na kursach spotkaniowych i pościgowych w warunkach rzeczywistych i sztucznych zakłóceń cieplnych – przy wzrokowej widoczności celu.
Dywizjony przeciwlotnicze, wchodzące w skład brygad zmechanizowanych wojsk lądowych, dysponują zestawami ZU-23-2, a brygady pancerne zestawami artyleryjsko-rakietowymi ZSU-23-4MP Biała.
Przeciwlotniczy Samobieżny Zestaw Artyleryjsko-Rakietowy ZSU 23-4 MP „Biała” jest efektem modernizacji samobieżnych poczwórnie sprzężonych armat przeciwlotniczych ZSU 23-4 „Szyłka”. Na jego uzbrojenie składają się cztery armaty 23 mm i cztery wyrzutnie rakiet Grom. Cele można zwalczać w dowolnej porze doby i roku, zarówno z miejsca (postoju), krótkich przystanków, jak i podczas marszu. W zależności od sytuacji cele można zwalczać zestawem artyleryjskim lub zestawem rakietowym.
Dywizjony i baterie przeciwlotnicze marynarki wojennej są uzbrojone w przeciwlotnicze zestawy artyleryjskie Blenda (z armatami plot. S-60 kal. 57 mm) oraz w przenośne zestawy rakietowe bardzo krótkiego zasięgu Grom.
***
Wszystkie wymienione powyżej systemy rakietowe oparte są o radzieckie rozwiązania technologiczne z lat 60. i 70. ubiegłego wieku i zostały tylko częściowo zmodernizowane przez polski przemysł zbrojeniowy. Ich przydatność na współczesnym polu walki jest więc niewielka.
Do tego brak jest w Siłach Zbrojnych RP systemów przeciwlotniczych średniego zasięgu. Ostatnie zestawy rakietowe obrony powietrznej średniego zasięgu (ZROP-SZ) 2K11 Krug (o zasięgu do 50 km) wchodzące w skład wojsk obrony powietrznej zostały wycofane ze służby w 2011 roku wraz z rozformowaniem 61. Skwierzyńskiego Pułku Rakietowego Obrony Powietrznej. Powstałą w ten sposób lukę ma wypełnić program „Wisła”.
W marcu 2018 roku podpisana została umowa dotycząca pierwszej fazy programu „Wisła”. Za ok. 4,75 mld dolarów, czyli ok. 16,1 mld zł, ma zostać pozyskany system obrony powietrznej, w tym przeciwrakietowej, średniego zasięgu. Z tej kwoty ponad 700 mln zł ma trafić do polskiego przemysłu. Na podstawie podpisanej umowy do 2022 roku Wojsko Polskie ma na otrzymać cztery jednostki ogniowe, na co składają się: 16 wyrzutni produkowanego przez firmę Raytheon systemu Patriot, 208 pocisków PAC-3 MSE wytwarzanych przez koncern Lockheed Martin, cztery sektorowe radary, cztery stanowiska kierowania walką, sześć stanowisk kierowania i dowodzenia, 12 radiolinii.
Pierwotnie program „Wisła” zakładał pozyskanie łącznie ośmiu baterii średniego zasięgu (16 jednostek ogniowych). Zdecydowano się podzielić program na dwa etapy, aby przyspieszyć wprowadzanie pierwszych baterii do Sił Zbrojnych RP i tym samym rozpocząć proces tworzenia zdolności zwalczania celów balistycznych oraz odtwarzania możliwości rażenia celów na średnich dystansach (powyżej 25 km). Dlatego w pierwszej fazie zdecydowano o zakupie dwóch baterii, od podstaw zintegrowanych z systemem IBCS, uznawanym za perspektywiczny.
Oprócz programu „Wisła” Plan Modernizacji Technicznej przewiduje też realizację projektu obrony powietrznej krótkiego zasięgu „Narew”, o którym mowa była na wstępie.
Pierwotnie Plan Modernizacji Technicznej przewidywał pozyskanie docelowo 19 baterii, jednak ta liczba uległa zmianie w związku z formowaniem 18 Dywizji Zmechanizowanej. Biorąc pod uwagę czas potrzebny na przeprowadzenie postępowań i produkcję sprzętu, nowe zestawy trafią do Wojska Polskiego przypuszczalnie nie wcześniej niż w latach 2024-2026, w zależności od przyjętej koncepcji. Najważniejsze jednak, by sprawa wreszcie ruszyła z miejsca…
Zdecydowanie bardziej zaawansowana jest sprawa wymiany systemów bardzo krótkiego zasięgu. Na uzbrojenie jednostek przeciwlotniczych wchodzą aktualnie między innymi systemy POPRAD.
SPZR Poprad to zestaw obrony przeciwlotniczej bardzo krótkiego zasięgu (VSHORAD), przeznaczony do działania w najniższej warstwie systemu obrony powietrznej i przeciwrakietowej. Służy do wykrywania, rozpoznania i niszczenia celów powietrznych na bliskich odległościach i małych wysokościach.
Uzbrojenie zestawu stanowią 4 przeciwlotnicze rakiety bardzo krótkiego zasięgu Grom (lub jej zmodernizowane wersje Piorun), których producentem jest MESKO S.A. Rakiety umieszczone zostały na kolumnie znajdującej się w przedziale transportowym pojazdu Żubr, którego producentem jest AMZ-Kutno S.A.
Dostawy SPZR Poprad rozpoczęły się w roku 2018, w którym to przekazano wojsku pierwsze 14 egzemplarzy. W 2019 roku dostarczono 22 zestawy, a w 2020 roku – 24 zestawy (w tym 2 szt. z partii wdrożeniowej). Zakończenie dostaw powinno nastąpić w tym roku (na ten rok przewidziano dostarczenie 19 egzemplarzy).
Jak dotąd, w SPZR Poprad zostały wyposażone następujące jednostki:
– 8. Koszaliński Pułk Przeciwlotniczy,
– 4. Zielonogórski Pułk Przeciwlotniczy,
– 15. Gołdapski Pułk Przeciwlotniczy,
– 21. dywizjon artylerii przeciwlotniczej z 21. Brygady Strzelców Podhalańskich,
– dywizjon przeciwlotniczy z 15. Giżyckiej Brygady Zmechanizowanej,
– dywizjon przeciwlotniczy z 17. Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej,
– dywizjon przeciwlotniczy z 19. Lubelskiej Brygady Zmechanizowanej,
– dywizjon przeciwlotniczy z 20. Bartoszyckiej Brygady Zmechanizowanej,
– Centrum Szkolenia Sił Powietrznych z Koszalina.
Każda z ww. jednostek powinna docelowo posiadać na stanie 9 zestawów. Z kolei Centrum Szkolenia Sił Powietrznych z Koszalina prawdopodobnie przekazano dotąd 3 zestawy.
Do polskiej armii ma nadto trafić 6 baterii PILICA. W skład jednej baterii wchodzi: 6 jednostek ogniowych wraz z ciągnikami artyleryjskimi, stanowisko dowodzenia, stacja radiolokacyjna, 2 pojazdy transportowe oraz 2 pojazdy amunicyjne.
W grudniu ubiegłego roku przedstawiciele Konsorcjum PGZ-PILICA, odpowiadającego za realizację programu pozyskania Przeciwlotniczych Systemów Rakietowo-Artyleryjski (PSR-A) pk. Pilica przekazali do Sił Zbrojnych RP pierwszy z sześciu zamówionych zestawów. Odbiory były realizowane na terenie 3. Warszawskiej Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej z Sochaczewa. Ze strony konsorcjum kluczyki wraz z książkami urządzeń przekazał Dariusz Gwizdała, członek zarządu PGZ S.A. oraz gen. bryg. Kazimierz Dyński, dowódca 3 Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej.
W skład każdej jednostki ogniowej systemu PILICA wchodzą 2 armaty kalibru 23 mm oraz 2 wyrzutnie pocisków przeciwlotniczych GROM/PIORUN. Każdy z zestawów posiada własną głowicę optoelektroniczną z kamerą termowizyjną oraz dalmierzem laserowym. Taka konfiguracja daje systemowi PILICA możliwość prowadzenia działań autonomicznych, ale również operowania w ramach zintegrowanej, wielowarstwowej obrony przeciwlotniczej, jako systemu bardzo krótkiego zasięgu (VSHORAD). Rozwiązania zaimplementowane w systemie PILICA mogą zostać wykorzystane także w innych systemach obrony przeciwlotniczej.
Wykonawcą Przeciwlotniczego Systemu Rakietowo-Artyleryjskiego PILICA jest Konsorcjum PGZ-PILICA, które tworzą spółki GK PGZ: PGZ S.A., PIT-RADWAR S.A., PCO S.A. oraz Zakłady Mechaniczne Tarnów, będące integratorem systemu.
Niestety, modernizacja naszych wojsk przeciwlotniczych przebiega bardzo wolno i jeszcze długo podstawą ich uzbrojenia pozostaną post-sowieckie systemy rakietowe i artyleryjskie, których przydatność na współczesnym polu walki jest tak naprawdę żadna…
Wojciech Kempa
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
