W okresie międzywojennym odrodzona Rzeczpospolita dbała o podkreślenie swojej obecności w świecie naukowym poprzez działalność swoich wybitnych naukowców. Zrujnowany kraj, będący areną walk w czasie I wojny światowej, a następnie licznych konfliktów o wolność i suwerenność potrzebował wsparcia na wielu polach. Pomimo tego, polscy naukowcy śpieszyli z pomocą tam, gdzie było to potrzebne. Jednym z zapomnianych kierunków, gdzie niesiono pomoc była Brazylia.
W 1921 roku zorganizowano polską ekspedycję w Brazylii pod kierunkiem Tadeusza Chrostowskiego. Był on polskim ornitologiem zafascynowanym fauną i florą Ameryki Południowej. Wspomniana wyprawa była jego trzecią na kontynent amerykański. W jej trakcie udało się zbadać prawie całą południowo-wschodnią cześć stanu Parana. Wynikiem podjętych badań były liczne darowizny dla europejskich i amerykańskich muzeów: okazy ptaków brazylijskich, często z nieznanych dotąd gatunków[1].
W 1923 roku na zaproszenie rządu brazylijskiego przybył do Rio de Janeiro dr Wacław Radecki. Był on wybitnym polskim psychologiem. Jego doświadczenie w tej dziedzinie wykorzystane zostało przez Naczelne Dowództwo Wojsk Polskich w trakcie wojny 1920 roku, aby wspomóc psychologicznie walczących żołnierzy wojska. Założył on pierwszy w Ameryce Południowej Instytut Psychologiczny. W ciągu swojej pracy wydał 20 prac naukowych związanych z tym zagadnieniem. Zmarł w 1953 roku w Montevideo[2].
Trzy lata później rozpoczęła w Paranie badania polska entomolog Michalina Issakowa (1880-1937). W trakcie swojej dwuletniej pracy udało jej się zebrać i przywieźć do Polski blisko 15 tysięcy zbadanych owadów. Swoje badania opisała w wydanej w Poznaniu 1936 roku publikacji pt. „Polka w puszczach Parany”[3].
Jednym z najbardziej zasłużonych dla Brazylii polskich naukowców był pochodzący z Kielc Czesław Bieżanko (1895-1986). W 1930 roku wyjechał on do Brazylii, gdzie zajmował się on badaniami etnomologicznymi owadów występujących na południu Brazylii. Dzięki jego pracy możliwe stało się podjęcie skutecznej walki z niszczącą tamtejsze zbiory plagą szarańczy[4]. Dodatkowo jest on propagatorem uprawy soi w rejonie Guarani das Missoes, stanowiącej obecnie znaczącą rolę w eksporcie Brazylii[5].
Odzyskanie niepodległości w 1918 roku, a następnie walka o jej zachowanie nie spowodowały, że nasi przodkowie zapomnieli o znaczeniu, jakie dla opinii publicznej świata odgrywa rola realnego wkładu polskiej myśli naukowej w rozwój badań. Przy trwającej cały okres pokojowych lat II Rzeczypospolitej kłamliwej i oszczerczej propagandzie niemieckiej, próbującej wykazać „sezonowość” Polski, wszelkie odkrycia, badania i osiągnięcia były nie tylko sukcesem poszczególnych osób, lecz stanowiły wyraźny znak rozwoju odrodzonej Ojczyzny.
Krzysztof Żabierek
[1]Tadeusz Chrostowski – Wikipedia, wolna encyklopedia ; Polonia w Ameryce Łacinskiej, red. Z. Dobosiewicz, W. Rómmel, Lublin 1977, s. 103-104.
[2]Wacław Radecki (psycholog) – Wikipedia, wolna encyklopedia ; Polonia w Ameryce Łacińskiej, red. Z. Dobosiewicz, W. Rómmel, Lublin1977, s. 103-104.
[3]W. Słabczyński, T. Słabczyński, Słownik podróżników polskich, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1992, s. 144.
[4]Polonia w Ameryce Łacinskiej, red. Z. Dobosiewicz, W. Rómmel, Lublin 1977, s.106-107.
[5]Soya Beans Exports by Country 2020 (worldstopexports.com)
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
