Historia uprawy winnej latorośli i wytwarzania wina w Sudanie (starożytnej Nubii) sięga II wieku p.n.e. W tym czasie na terenie Nubii istniało rozległe Państwo Meroickie (IV w. p.n.e. – VI w. n.e.), którego królowie prowadzili ożywioną wymianę handlową i kulturalną z ościennymi krajami. Wino było ważnym elementem kultury także później, w okresie postmeroickim (V–VII w. n.e.), po rozpadzie królestwa meroickiego na mniejsze państewka, i w okresie chrześcijańskim (VII–XIV w.), gdy ukształtowały się trzy potężne królestwa: Nobadia, Makuria i Alwa. Kres tradycji winiarskiej przyniósł islam, który na terenie Nubii zaczął się rozprzestrzeniać od XV w.

Uważa się, że wiedza o uprawie i przetwarzaniu winorośli przywędrowała na pustynię razem z greckimi (a później również z rzymskimi) handlarzami. Śródziemnomorską kulturę wina zaadaptowano wpierw w Egipcie, skąd – jako ówczesna innowacja – rozprzestrzeniała się na południe. O bujnym rozkwicie winiarstwa w Nubii i szeroko rozwiniętym imporcie wina z terenów śródziemnomorskich świadczą znaleziska archeologiczne: pozostałości po tłoczniach oraz relikty dawnych tawern i magazynów, wewnątrz których znaleziono zatyczki do amfor, dzbany, kielichy i czarki; ponadto niezliczone fragmenty amfor używanych do przechowywania i transportowania trunku, zarówno tego produkowanego lokalnie, jak i sprowadzanego z basenu Morza Śródziemnego.

Elementy tej historii można poznać na wystawie czasowej „Wino w starożytnym Sudanie”, zorganizowanej w Gdańsku, w Spichlerzu „Błękitny Baranek” (ul. Chmielna 53). Ekspozycja dostępna jest do 12 czerwca.

Odwiedzający wystawę znajdą tam informacje nt. historii uprawy winnej latorośli w starożytnym Sudanie, dowiedzieć się na temat konstrukcji i działania nubijskich tłoczni wina, sposobu produkowania lokalnych amfor i zasięg handlu winem od II wieku p.n.e. aż do średniowiecza.

Na sali wystawowej zgromadzono fragmenty zabytkowych naczyń ceramicznych – dzbanów, naczyń zasobowych, miseczek i kubków (datowanych na okresy meroicki i postmeroicki), a także amfor chrześcijańskich (VI–XIII w.), kopie meroickich ołtarzy ofiarnych z początków naszej ery, współczesne narzędzia i inne przedmioty związane z uprawą roli i przechowywaniem produktów rolnych. Można też zobaczyć film Piotra Parandowskiego „W stronę Nilu” i 14 ilustrowanych plansz objaśniających różne zagadnienia związane z winem.

Kuratorkami wystawy są dr Dobiesława Bagińska i Elżbieta Kołosowska. Zabytki prezentowane na wystawie pochodzą ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Poznaniu oraz Muzeum Archeologicznego w Gdańsku. Więcej informacji – na stronie: www.archeologia.pl

Nauka w Polsce – PAP