Kalendarium historyczne: rocznica uchwalenia przez powojenny sejm RP ustawy o amnestii dla wciąż ukrywających się członków podziemia niepodległościowego.
Dziś w naszym kalendarium przyjrzymy się jak w rzeczywistości wyglądało komunistyczne “wyciągnięcie ręki na zgodę”.
19 stycznia 1947 roku miały miejsce wybory do Sejmu Ustawodawczego. Zostały one sfałszowane i posłużyły do sformalizowania w Polsce ustroju komunistycznego. Na pierwszym posiedzeniu Sejmu, które zwołano na 4 lutego 1947 roku, na prezydenta RP wybrano Bolesława Bieruta. 19 lutego uchwalono Małą Konstytucję, która do porządku prawnego wprowadzała sowieckie wzory ustrojowe. Tego samego dnia Sejm Ustawodawczy rozpoczął rozpatrywanie projektu kolejnej amnestii.
22 lutego 1947 roku Sejm uchwalił Ustawę o amnestii. Akt prawny wprowadzał darowanie wyroków dla skazanych na kary do 5 lat więzienia, zmniejszenie ich do połowy dla skazanych na kary od 5 do 10 lat i zmniejszenie o 1/3 dla skazanych na kary powyżej 10 lat więzienia. Kary śmierci lub dożywocia zamieniano na 15 lat więzienia. Warunkiem uzyskania amnestii przez żołnierzy podziemia było dobrowolne zaniechanie podziemnej działalności oraz stawienie się przed władzami bezpieczeństwa.
Wykonanie ustawy amnestyjnej powierzono Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego. Już 23 lutego powołano pierwsze Państwowe Komisje Amnestyjne, które ulokowano przy Powiatowych Urzędach Bezpieczeństwa Publicznego. Amnestia obowiązywała przez dwa miesiące, od 25 lutego do 25 kwietnia 1947 roku. Nie przewidziano możliwości jej przedłużenia.
Wszyscy przystępujący do ujawnienia byli zobowiązani do zdania posiadanej broni oraz wypełnienia kwestionariusza, w którym należało podać swoją przynależność organizacyjną, pseudonim i inne istotne informacje. Dane te były zbierane przez organa bezpieczeństwa i dokładnie analizowane. Dzięki tym informacjom komunistyczny aparat terroru mógł następnie rozpracowywać tych, którzy nie skorzystali z amnestii i zdecydowali się na dalszą walkę.
W wyniku uchwalonej amnestii z podziemia niepodległościowego wyszło 53 517 osób. Natomiast z 23 257 osób przetrzymywanych w więzieniach i aresztach część wyszła na wolność, a część uzyskała zmniejszenie wymiaru wyroku. Amnestia objęła łącznie 76 774 osoby.
Działania komunistów spowodowały, że większość organizacji konspiracyjnych została ujawniona, co znacznie osłabiło działania tych, którzy w podziemiu pozostali. Walka z komunistami przestała mieć charakter masowy. Po tzw. ujawnieniu w oddziałach partyzanckich pozostało od 1 100 do 1 800 żołnierzy.
Na przełomie 1947–1948 rozbite zostały ostatnie ogólnopolskie dowództwa konspiracyjne. Niektóre regionalne siatki przetrwały do lat 1951–1952. Po 1950 roku operowało jeszcze ponad 40 oddziałów partyzanckich, w ich szeregach walczyło 240-400 partyzantów. W 1953 roku funkcjonariusze aparatu zdołali zlikwidować ostatnie oddziały zbrojne. W lesie pozostali ukrywający się pojedynczo lub w 2–3-osobowych grupach patrioci, którzy jednak nie prowadzili już zwykle aktywnej walki.
Spora część osób, która ujawniła się w 1947 roku, w następnych latach była ponownie aresztowana, skazywana na więzienia i kary śmierci. Większość była do końca życia inwigilowana oraz doczekała się różnych utrudnień w miejscu pracy itd.
Poprzedni wpis z naszego kalendarium dostępny jest tutaj.
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
