Kalendarium historyczne: 3 grudnia 1961 – zamach na życie Gomułki

Kalendarium historyczne – rocznica przeprowadzenia nieudanego zamachu bombowego na życie pierwszego sekretarza Komitetu Centralnego PZPR – Władysława Gomułki.

Dziś w naszym kalendarium przyjrzymy się okolicznościom towarzyszącym temu zamachowi oraz osobie zamachowca.

W 1959 roku elektryk-amator Stanisław Janas, który nienawidził komunizmu, próbował dokonać swojego pierwszego zamachu. Chodziło o atak na życie Nikity Chruszczowa i Władysława Gomułki. Akcja nie udała się, jednak wówczas nie ustalono kto za nią odpowiadał. 3 grudnia 1961 roku Jaros przygotował kolejny zamach. Jego ofiarą znów miał być I sekretarz KC PZPR, Władysław Gomułka.

Przygotowania do zamachu Jaros zaczął jesienią 1961. Rankiem 3 grudnia 1961 roku dokończył ostatnie przygotowania. Jego ładunek wybuchowy był tzw. „ładunkiem opancerzonym”, czyli należało się liczyć z gradem odłamków. Użyty do jej konstrukcji materiał wybuchowy to kwas pikrynowy z niemieckiej miny przeciwczołgowej.

Mina została ulokowana w obudowie betonowej przydrożnego słupka. Zamachowiec wyposażył ją w zapłon elektryczny, sterowany z domu. Gdy zobaczył, że pojazdowi Gomułki towarzyszył tłum ludzi, zrezygnował z jego odpalenia, obawiając się przypadkowych ofiar. Zdecydował się wykonać zamach, kiedy Gomułka będzie wracał z kopalni.

W decydującej chwili pomylił kolumnę transportową; wydawało mu się, że bardzo reprezentacyjne samochody, które poprzedzał wóz Polskiego Radia muszą być kolumną Gomułki. Wówczas odpalił minę, w konsekwencji czego doszło do ofiar wśród ludzi przypadkowo tam zgromadzonych. Gomułka był wówczas jeszcze na terenie kopalni, z której wyjechał później.

Prowadzący śledztwo drogą eliminacji wytypowali Jarosa. Przeprowadzono przeszukania szukając śladów narzędzi, którymi mogły być wykonane urządzenia inicjujące wybuch. Szukano też betonu, odprysków, rur kanalizacyjnych, które posłużyły do konstrukcji bomby. To wszystko znalazło się u Jarosa, dlatego też go zatrzymano, w dniu 28 grudnia 1961 roku. W toku śledztwa przyznał się i opowiedział szczegóły swojej działalności.

Zamachowca skazano na karę śmierci. Powieszono go 5 stycznia 1963 roku.

Poprzedni wpis z naszego kalendarium dostępny jest tutaj.