Ekspedycja archeologiczna Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW na Kom El-Dikka w Aleksandrii rozpoczęła w końcu kwietnia kolejny sezon badawczy, który potrwa do końca czerwca br.

“Trwają prace wykopaliskowe w późno antycznych cysternach, zaopatrujących w wodę pobliski gmach term cesarskich. Celem naszym jest przede wszystkim rozpoznanie kolejnych faz budowlanych i określenie chronologii tego unikalnego obiektu. Jest on bowiem jedyną znaną w Egipcie budowlą tego rodzaju, wznoszącą się wysoko ponad otaczający teren i pełniącą rolę wieży ciśnień” – przekazał Nauce w Polsce kierownik ekspedycji, dr hab. Grzegorz Majcherek.

Dodał, że jednocześnie kontynuowane są badania wykopaliskowe w centralnej części komu, czyli wzgórza powstałego na skutek działalności człowieka, między termami a teatrem.

“Przedmiotem tych badań są domy aleksandryjczyków, istniejące na tym obszarze w okresie rzymskim (I-III w. n.e.), zdobione wielobarwnymi mozaikami podłogowymi, jak choćby ta, doskonale zachowana z przedstawieniami kwiatów lotosu, odkryta dwa lata temu. W tym sezonie rozpoczynamy badań kolejnej grupy domów. Mamy nadzieje, że w głębokim wykopie sondażowym odnajdziemy ich pozostałości, a może nawet i mozaiki” – wyraził nadzieję dr hab. Majcherek.

Już w poprzednich latach archeolodzy odkryli rzymskie domy z mozaikami. Dla zwiedzających udostępnione są te eksponowane w tzw. Willi Ptaków z I-II w. Ruiny budowli określono w ten sposób właśnie ze względu na motywy widoczne na mozaice – przedstawia gołębie, pawie, przepiórkę i papugę.

Prace wykopaliskowe na Kom El-Dikka rozpoczął w 1960 r. pionier polskiej archeologii śródziemnomorskiej prof. Kazimierz Michałowski. Jego sztandarowym odkryciem jest tzw. teatr rzymski. Zdaniem badaczy pierwotnie pełnił on funkcję odeonu, czyli miejsca, w którym odbywały się przedstawienia muzyczne. Z czasem zmieniło się przeznaczenie budowli – w pocz. VI w. po przebudowie widownia uzyskała kształt podkowy, a całość przesklepiono kopułą. W tych czasach teatr zaczął pełnić rolę dzisiejszego auditorium maximum, czyli dużej sali wykorzystywanej przez uczelnie w czasie ważnych uroczystości.

W 2004 roku kierujący wykopaliskami dr Grzegorz Majcherek ogłosił odkrycie dużego kompleksu świetnie zachowanych sal wykładowych z czasów późnego antyku (V-VII w. n.e.). To jedyne znane z obszaru śródziemnomorskiego materialne pozostałości po starożytnej uczelni. Można je teraz zwiedzać w Parku Archeologicznym, utworzonym we współpracy z polskimi archeologami i konserwatorami.

Aleksandrię (jako nową stolicę Egiptu) założył jej imiennik – Aleksander Wielki w 332 r. p.n.e., który przepędził z Egiptu znienawidzonych przez lokalną ludność Persów. Szybko stała się jednym z największych miast starożytnego świata. Do rozkwitu miejscowości i powstania prawdziwej kosmopolitycznej metropolii przyczyniła się dynastia Ptolemeuszy, którą założył jeden z generałów Aleksandra. To właśnie w jej czasach powstała słynna Biblioteka Aleksandryjska czy latarnia na Faros przy wejściu do aleksandryjskiego portu. Rozkwit Aleksandrii trwał do VII w., kiedy stolicę Egiptu przeniesiono do Fustat, niedaleko obecnego centrum Kairu.

Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski