Historia kontrfaktyczna czyli ,,naukowa” historia alternatywna nad Wisłą najchętniej jest czytana wówczas, gdy dotyczy dziejów naszego kraju. Piszący te słowa ma na półce dwanaście popularnonaukowych książek o tej tematyce. Tylko jedna nie została napisana przez Polaków, a aż osiem z nich dotyka tylko naszej historii.
Tylko w dwóch (w tym tej jedynej zagranicznej) nie ma scenariuszy skupiających się przede wszystkim na Polsce.

Nie ma w tym nic dziwnego, ,,niedzielnego” miłośnika historii interesować będą przede wszystkim alternatywne ścieżki historii jego kraju a nie – np. alternatywna historia Hiszpanii po zwycięstwie Wielkiej Armady w 1588 roku. Tym niemniej na historię kontrfaktyczną, choć przede wszystkim Polski, panuje w naszym kraju popyt.

W tym felietonie przyjrzę się książce autorstwa historyka Andrzeja Chwalby i dziennikarza Wojciecha Harpuli pod tytułem ,,Zwrotnice dziejów. Alternatywne historie Polski”. 

Tak mogło być

Przyjmująca formę rozmowy książka dotyka, zdaniem autorów, przełomowych chwil w historii Polski, których skutki decydowały nie tylko o naszych losach, ale też tych Europy. Mamy więc pytania o losy Polski bez rozbicia dzielnicowego, dynastię Piastów na tronie po śmierci Kazimierza Wielkiego, ostateczne zniszczenie zakonu krzyżackiego przez Zygmunta Starego, protestancką Polskę, Jana Zamoyskiego lub Habsburgów na polskim tronie i wreszcie o wstrzymanie się z Konstytucją 3 Maja.

Każdą rozmowę autorzy zaczynają od analizy sytuacji w ,,naszej” historii, by później przejść do rozważań jak potoczyłyby się losy Polski i Polaków, gdyby w kluczowym momencie dziejów podjęto inne decyzje.

Recenzja

Autorom należą się pochwały za uczynienie tych historycznych rozważań ciekawymi a jednocześnie rzetelnie przygotowanymi. Nie silą się oni na konstruowanie wielopiętrowych, fantastycznych scenariuszy, w których wydarzenia ze średniowiecza zapobiegają wojnom światowym – skupiają się na tym, co można przewidzieć. Kolejny plus.

Książkę czyta się dobrze, forma rozmowy nie czyni jej nudnym wykładem a ciekawym przykładem różnego patrzenia na historię kontrfaktyczną przez dziennikarza i historyka.

Przyznam jednak, że trochę nie rozumiem kryteriów scenariuszy odrzuconych, niewykorzystanych w książce. Na przykład autorzy nie zajmują się scenariuszem w którym Mieszko I nie przyjmuje chrztu pisząc, że nie miałoby to wpływu na naszą historię, gdyż w tym przypadku zrobiłby to jego następca. Moim zdaniem pogańskie państwo Piastów za czasów Mieszka miałoby poważne problemy rzutujące na jego przyszłość. O ile pod Cedynią Mieszko i Czcibor walczyli tylko z nieposłusznym cesarzowi Ottonowi I margrabią Hodonem to kto wie, czy w dłuższej perspektywie wspólne granice państw Mieszka i Ottona nie doprowadziłyby do straszliwego w skutkach dla piastowskiego kraju konfliktu z cesarzem.

Dość już jednak mojego gdybania. O ile spierałbym się z pewnymi kryteriami doboru tematów to mam nadzieję, że na tej jednej książce autorzy nie poprzestaną. Jest jeszcze tyle możliwych scenariuszy…

Stefan Aleksander Dziekoński

Udostępnij na FB

Tweet

Obserwuj nas

Zapisz

Wspieraj niezależne wydawnictwo:

Czy jest jeszcze naród polski?