Kalendarium historyczne – rocznica przemianowania Służby Zwycięstwu Polski (SZP) w Związek Walki Zbrojnej (ZWZ).
Dziś w naszym kalendarium przyjrzymy się początkowemu etapowi okupacji niemieckiej i rodzącemu się, polskiemu ruchowi oporu.
Polacy, w przeciwieństwie do masowo kolaborujących z Niemcami Francuzów, Belgów, Norwegów, Duńczyków czy Holendrów, nie pogodzili się z utratą niepodległości. Jeszcze nie skończyły się walki obronne z 1939 roku, a już zaczęto tworzyć pierwsze struktury konspiracyjne. 27 września w oblężonej Warszawie, na podstawie rozkazu generała Juliusza Rómmla, generał Michał Tokarzewski – Karaszewicz wraz z grupą oficerów powołał Służbę Zwycięstwu Polski (SZP).
Miała ona na celu koordynację oporu wobec okupanta. W kolejnych miesiącach, w całym kraju spontanicznie powstawały mniejsze organizacje, oparte na przedwojennych strukturach cywilnych i wojskowych np. Organizacja Orła Białego, Gryf Pomorski, czy Szare Szeregi (skupiające harcerzy). Poszczególne ugrupowania polityczne tworzyły własne oddziały np. Stronnictwo Ludowe powołało Bataliony Chłopskie (BCh), a Stronnictwo Narodowe – Narodową Organizację Wojskową (NOW).
Struktury podziemne powstawały głównie w GG, gdyż na terenach wcielonych do III Rzeszy było to znacznie utrudnione (z powodu przesiedleń i masowej inwigilacji), a w strefie sowieckiej praktycznie niemożliwe (przez skalę terroru i wywózki elit politycznych).
Początkowo skupiono się na rozbudowie struktur oraz tzw. małym sabotażu, czyli działalności propagandowej, polegającej na uderzeniu w morale okupanta oraz podniesieniu ducha we własnym narodzie. W tym celu malowano na murach patriotyczne hasła, rozprowadzano ulotki, zrywano niemieckie flagi, wybijano szyby kolaborantom i volksdeutschom.
W pierwszym okresie okupacji, wielkim echem obiły się wyczyny majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala”. Oficer ten nie złożył broni i walczył na czele ochotników aż do kwietnia 1940 roku. Jego działalność była uważana przez kierownictwo podziemia za przedwczesną i jedynie narażającą ludność cywilną. Faktycznie, w celu likwidacji oddziału Hubala, Niemcy spacyfikowali wiele wsi na Kielecczyźnie, zabijając przy tym setki ludzi.
Kierowanie SZP przez Karaszewicza – Tokarzewskiego nie podobało się emigracyjnemu rządowi, gdyż generał był piłsudczykiem. Miał też związki z masonerią i uprawiał teozofię, ale bez wątpienia ten wątek miał drugorzędne znaczenie w roszadach personalnych. W końcu, Naczelny Wódz Władysław Sikorski doprowadził do jego rezygnacji.
13 listopada 1939 roku, w miejsce SZP utworzono Związek Walki Zbrojnej (ZWZ) z przebywającym na emigracji Kazimierzem Sosnkowskim na czele. Zastępcą komendanta na obszarze okupacji niemieckiej został Stefan „Grot” Rowecki. Karaszewicza – Tokarzewskiego skierowano jako dowódcę w rejon okupacji sowieckiej, gdzie został aresztowany już w marcu 1940 roku.
Poprzedni wpis z naszego kalendarium dostępny jest tutaj.
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
