Rocznica ogłoszenia przez carat mobilizacji w Rosji i Królestwie Polskim, w związku z rewolucjami w Belgii i Francji.
Dziś w naszym kalendarium przyjrzymy się jednej z przyczyn wybuchu Powstania Listopadowego.
Wśród szeregu przyczyn wybuchu zrywu niepodległościowego z 1830 roku, jedną z kluczowych jest ówczesna sytuacja polityczna. W 1825 roku tron carski objął Mikołaj I, który po lekcji dekabrystów, jeszcze energiczniej od poprzednika zwalczał wszelkie spiski i tajne ugrupowania, zwłaszcza masońskie. W odpowiedzi, przeciwko jego władzy zawiązał się w Królestwie Polski szereg nowych, tajnych ugrupowań.
W lipcu i sierpniu 1830 roku wybuchły rewolucje we Francji i Belgii, które oprócz uderzenia w swoje rządy, godziły też w podpisane w 1815 roku tzw. Święte Przymierze, czyli umowę międzynarodową zakładającą opieranie się w polityce zagranicznej i wewnętrznej na zasadach chrześcijańskich, popieraniu legitymizmu i równowagi między państwami europejskimi.
17 października car rozpoczął mobilizację wojska rosyjskiego i polskiego. Jego oficjalnym zamiarem było stłumienie powstania belgijskiego siłą. Według niektórych historyków jednak, chciał wykorzystać rzekomą interwencję jako pretekst do podciągnięcia wielkich sił nad granicę i rozpoczęcia wojny z Prusami. W każdym razie władze Królestwa Polskiego otrzymały z Petersburga polecenie przygotowania się do wojny a armia pod wodzą księcia Konstantego stanęła w pełnej gotowości bojowej.
Prusacy czuli się zatrwożeni, gdyż z jednej strony wypadało im przepuścić carskie wojska idące do Belgii a z drugiej rosło ryzyko, że wkraczający do Wielkopolski i Pomorza Polacy, wywołają bunt miejscowej ludności i przyłączą te dzielnice do Królestwa Polskiego.
23 listopada Piotr Wysocki, Józef Zaliwski i inni spiskowcy powiadomieni zostali o możliwych aresztowaniach. Nie jest do końca jasne kto przekazał im takie informacje, lecz nie należy wykluczać, że była to robota pruskiego wywiadu wojskowego. Ponadto polskim rewolucjonistom oczywiście nie było w smak zwalczanie rewolucji w innych krajach. W każdym razie wobec zagrożenia, opozycjoniści przystąpili do przyspieszenia przygotowań do puczu.
Interesująca w kontekście “śladu pruskiego” jest historia generała Jana Nepomucena Umińskiego. Ten mason, został w 1826 roku skazany na 6 lat więzienia za udział w wielkopolskim Związku Kosynierów. Tuż przed lub niewiele dni po wybuchu listopadowej rebelii, udało mu się uciec z pruskiego więzienia w Głogowie i dołączyć do wojsk powstańczych. Zaczął służbę jako prosty żołnierz by bardzo szybko awansować, objąć dowództwo pułku, a także zostać na chwilę wodzem naczelnym powstania.
O ile jego ucieczka z więzienia w dobie wybuchu rewolty jest zagadkowa o tyle fakt dobrowolnego powrotu do celi w 1846 roku jest co najmniej podejrzana. Niewiele znajduje się w historii osób, które uciekają z niewoli by później do niej dobrowolnie powrócić, tym bardziej że Prusacy w międzyczasie skonfiskowali cały jego majątek. Oczywiście całość można przypisać honorowemu postępowaniu Umińskiego oraz jego prośbie o możliwość powrotu i zamieszkania w Wielkopolsce, jednak nie sposób pozbyć się podejrzenia, że mógł on wyjść z więzienia na „słowo honoru” by pomagać rozpalić antycarską rebelię.
Poprzedni wpis z naszego kalendarium dostępny jest tutaj.
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
