Kalendarium historyczne: rocznica stłumienia przez wojsko austriackie próby wywołania przez Polaków pierwszego od zaborów powstania zbrojnego w Galicji.
Dziś w naszym kalendarium przyjrzymy się kulisom tych wydarzeń.
W trakcie Powstania Kościuszkowskiego na tureckiej Bukowinie i Wołoszczyźnie zorganizowano kilka polskich obozów szkoleniowych, w których przebywało około 1,7 tysiąca Polaków. Obozy te nie zostały zlikwidowane wraz z pojmaniem Kościuszki i klęską rewolucji. Zgromadzeni w nich Polacy nadal korzystali z protekcji tureckiej i liczyli na rychły wybuch wojny pomiędzy zaborcami lub Austrią i Turcją.
W styczniu 1796 w Krakowie powstało tzw. Zgromadzenie Centralne, które potem przeniesiono do Lwowa i przemianowano na Centralizację Lwowską. Tajna organizacja skupiała ziemian z zaboru rosyjskiego i austriackiego. Działała przede wszystkim w Galicji, ale swoimi wpływami objęła również Litwę i Wołyń. Dążyła do powstania zbrojnego przy poparciu Francji i Turcji. Na czele Centralizacji stali Walerian Dzieduszycki, Joachim Denisko, Władysław Jabłonowski oraz Andrzej Horodyski.
Na początku marca 1797 roku grupa byłych oficerów powstańczych zintensyfikowała działania rewolucyjne i powołała przy Centralizacji związek wojskowy z byłym jakobinem polskim, brygadierem Joachimem Deniską na czele. Ułożony wówczas akt powstania głosił m.in. zniesienie pańszczyzny. Polityczną reprezentacją insurekcji miało być Zgromadzenie Narodowe. Na cywilnego naczelnika powstania przewidziano Waleriana Dzieduszyckiego, dowództwo wojskowe miało z kolei zostać powierzone Karolowi Kniaziewiczowi.
W maju w grupie oficerów nastąpił konflikt, w wyniku którego Denisko zmuszony został do złożenia dowództwa. Mimo to, utrzymał kontrolę nad jednym z obozów. Równolegle wskutek infiltracji przez kontrwywiad, Austriacy zatrzymali Dzieduszyckiego i osadzili go w twierdzy w Ołomuńcu. Pomimo tych problemów, pod koniec maja działacze Centralizacji podjęli próbę sprowokowania incydentu granicznego na Bukowinie, w celu wywołania wojny turecko-austriackiej.
Dowodzony przez Joachima Deniskę 200-osobowy oddział przekroczył granicę austriacką. 30 czerwca w pobliżu wsi Dobronowice w obwodzie czerniowieckim starł się z wojskiem austriackim i milicją chłopską, ponosząc całkowitą klęskę. Ci, którzy przeżyli starcie, uciekli do Turcji. Wzięci do niewoli zostali natomiast straceni w pobliżu Czerniowiec. Do końca lipca Austriacy zlikwidowali resztki nielegalnych obozów wojskowych na swoim terytorium. Wymogli też podobne decyzje na Turkach.
Wyprawa Deniski była pierwszą próbą walki o niepodległość Polski po III rozbiorze z 1795 roku.
Poprzedni wpis z naszego kalendarium dostępny jest tutaj.
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
