Wystawa “Starożytne Metsamor” to efekt dziesięcioletniej współpracy archeologów z Polski i Armenii. Potrwa do 25 lutego 2023 r. – poinformowało Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW.

Ekspedycja w Metsamor działa pod kierunkiem dr. hab. Krzysztofa Jakubiaka z Wydziału Archeologii UW oraz prof. Aszota Piliposyana ze Służby ds. Ochrony Dziedzictwa Historycznego i Kulturowych Muzeów-Rezerwatów Armenii.

Na ekspozycji znalazły się najważniejsze zabytki odkryte podczas dotychczasowych badań. Są wśród nich naczynia zasobowe z IX w p.n.e., w których – jak potwierdziły analizy archeobotaniczne, przechowywano zboża.

Wystawiona jest też rzadka pieczęć cylindryczno-stemplowa z okresu królestwa Urartu (VIII–VI w. p.n.e.), zabytki kościane, m.in. elementy uprzęży końskiej z VII w p.n.e., antyczne naczynia szklane i dekorowane szpile. Eksponowane są też złote i brązowe zawieszki oraz części naszyjników. Duża część złotych ozdób została odkryta podczas badań, które przeprowadzono jesienią 2022 r.

Wystawa o badaniach w Metsamor jest częścią obchodów 30-lecia nawiązania armeńsko–polskich stosunków dyplomatycznych. Organizatorami wystawy są Ambasada RP w Erywaniu, Służba ds. Ochrony Dziedzictwa Historycznego i Kulturowych Muzeów Rezerwatów, Muzeum Historii Armenii i Muzeum Etnograficzne Sardarapad. Ekspozycję przygotowali Aszot Piliposyan i Hasmik Simonyan.

Jak przekazało CAŚ UW, tegoroczny, jesienny sezon wykopalisk w Metsamor dostarczył kolejnych istotnych informacji dotyczących funkcjonowania miasta oraz zamożności jego mieszkańców na przełomie II i I tysiąclecia p.n.e.

Kontekst odkryć wyjaśniają plansze przedstawiające historię i rezultaty badań ekspedycji.

Metsamor, położone w pobliżu stolicy Armenii Erywania, jest jednym z najbardziej znanych stanowisk archeologicznych w tym państwie. Polsko-armeński zespół, ze strony polskiej pod auspicjami CAŚ UW i Wydziału Archeologii UW, rozpoczął wykopaliska w tym miejscu w 2013 r.

We wschodniej części tzw. dolnego miasta archeolodzy odsłonili pozostałości bardzo dużej budowli, najprawdopodobniej publicznej, której wyróżniającą się cechą była dobrze zachowana prostokątna sala kolumnowa. Kolumnada oryginalnie składała się z dwóch rzędów drewnianych kolumn podtrzymujących trzcinowy dach z drewnianym belkowaniem. Odsłonięto dziewięć kamiennych baz pod kolumny oraz dobrze zachowane spalone fragmenty belek i poszycia dachu.

Salę kolumnową wykorzystywano najprawdopodobniej we wczesnej epoce żelaza, między końcem XI a początkiem IX wieku p.n.e., co czyni ją jedną z najstarszych tego typu konstrukcji z terenów południowego Kaukazu i wschodniej Anatolii – podkreślono w komunikacie CAŚ UW. Dodano, że pomieszczenie było najprawdopodobniej wykorzystywane do celów gospodarczych. Dokładniej jego funkcję pomogą określić prowadzone obecnie analizy archeobotaniczne i geochemiczne.

Istnienie dużej budowli publicznej w centrum dolnego miasta wskazuje, że Metsamor był dobrze zorganizowanym ośrodkiem miejskim na długo przed opanowaniem tych terenów przez królestwo Urartu. Potwierdzeniem tego są pozostałości po regularnej zabudowie mieszkalnej wzniesionej wzdłuż częściowo brukowanych ulic, które są kolejnym z odkryć tego sezonu.

Zdaniem odkrywców, wyjątkowym znaleziskiem był też nienaruszony grób skrzynkowy datowany na koniec późnej epoki brązu (1300–1200 p.n.e.), w którym znaleziono dwa niezwykle bogato wyposażone pochówki. Podczas eksploracji komory grobowej odnaleziono ponad sto paciorków i zawieszek ze złota, kilkanaście kompletnych naczyń ceramicznych oraz unikatową fajansową flaszę, stanowiącą import z pogranicza syryjsko-mezopotamskiego, a także pozostałości drewnianego łoża pogrzebowego.

O badaniach w Metsamor można jeszcze przeczytać: tu, tutaj i tu.

PAP – Nauka w Polsce