61 przedstawicieli świata nauki opowiedziało się za odbudową Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej w Warszawie. Oświadczenie w tej sprawie przesłał PAP pomysłodawca inicjatywy – dr hab. prof. UAM Bartosz Korzeniewski.
Sygnatariusze oświadczenia z radością przyjęli informację o uchwaleniu przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej w Warszawie.
„Z dużym zdziwieniem przyjęliśmy wiadomości o pojawiających się w debacie publicznej głosach wyrażających sprzeciw wobec planów przywrócenia historycznego dziedzictwa stolicy, z jednoczesnym przywoływaniem fałszywych i mogących wprowadzać w błąd opinię publiczną argumentów o rzekomych zagrożeniach mających mieć związek z odbudową Pałacu Saskiego: zniszczeniu symboliki Grobu Nieznanego Żołnierza oraz zagrożeniu Ogrodu Saskiego” – podkreślono.
Sygnatariusze przypominają, że powstały w 1925 r. Grób Nieznanego Żołnierza został ulokowany w arkadach Pałacu Saskiego, a zgodnie ze sformułowanymi wytycznymi, miał mieć „charakter triumfalny i radosny”. „A więc nie jako grobowiec, lecz +monument chwały o konstrukcji architektonicznej+” – wyjaśniono w oświadczeniu. „Warto zwrócić szczególną uwagę, iż obecna forma pomnika jest jedynie częściowo autentyczna i stanowi wynik powojennego uprzątnięcia gruzów i zabezpieczenia zniszczonych arkad kolumnady Pałacu Saskiego” – dodano.
W ocenie sygnatariuszy, formułowane publicznie stanowiska o „zagrożeniu fundamentalnych wartości unikatowego dziedzictwa miejsca” nie znajdują uzasadnienia w historii. „Nie sposób też sprowadzać treści symbolicznych związanych z Grobem Nieznanego Żołnierza wyłącznie do upamiętnienia wojennych zniszczeń Warszawy i martyrologii Polski. Pamięć o idei pomnika – +monumentu chwały+ należy również do pokoleń urodzonych przed 1945 rokiem” – wskazano.
Oceniono również, że „odbudowa Pałacu Saskiego, z jednoczesnym wkomponowaniem obecnej formy pomnika-ruiny w odtworzoną kolumnadę gmachu, przywróci szerszą formę Grobu Nieznanego Żołnierza oraz może istotnie wzbogacić jego wymowną symbolikę poprzez wyraźne nawiązanie do historii odbudowy Warszawy”.
Sygnatariusze uważają, że uzasadnienia nie znajdują również argumenty o zagrożeniu drzewostanu Ogrodu Saskiego. „Powojenne nasadzenia w miejscu zburzonych przez Niemców budynków nie mogą zatem reprezentować wartości wyższych od potrzeby przywrócenia zabudowy historycznej, znajdującej się w tym miejscu przed II wojną światową” – podkreślono. Jak zauważono, odbudowa zburzonych gmachów nie tylko nie naruszy Ogrodu Saskiego, ale może stać się przyczynkiem do kompleksowych działań rewitalizacyjnych.
„Wyrażamy zatem nadzieję, że wznowiona po latach dyskusji odbudowa Pałacu Saskiego i Pałacu Brühla będzie realizowana w duchu szerokiej współpracy wielu środowisk, a debata publiczna będzie w tym zakresie wolna od nieprawdziwych argumentów i głosów mogących wprowadzać w błąd opinię publiczną” – zaapelowano.
Wśród sygnatariuszy znaleźli się m.in. prof. Marian Marek Drozdowski, prof. Andrzej Fabianowski, dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie prof. Wojciech Fałkowski, dr hab. Henryk Głębocki, dyrektor Biblioteki Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk prof. Tomasz Jasiński, prof. Michał Kopczyński, prof. Marek Kornat, dyrektor Archiwum Akt Nowych w Warszawie w latach1994-2003 dr Tadeusz Krawczak, prof. Grzegorz Kucharczyk, prof. Jerzy Miziołek, prof. Andrzej Nowak, prof. Grzegorz Nowik, prof. Janusz Odziemkowski, prof. Włodzimierz Suleja, a także dyrektor Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie prof. Zbigniew Wawer, prof. Tadeusz Wolsza, prof. dr hab. Mariusz Wołos oraz prof. dr hab. Wiesław Jan Wysocki i prof. Zofia Zielińska.
Odbudowa Pałacu Saskiego ma być częścią upamiętnienia setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości obchodzonej w 2018 roku.
Pałac, wzniesiony w wyniku rozbudowy XVII-wiecznego pałacu Jana Andrzeja Morsztyna, był wielokrotnie przebudowywany w kolejnych wiekach. W okresie II Rzeczypospolitej był siedzibą Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Po zniszczeniu Pałacu Saskiego przez Niemców pod koniec grudnia 1944 r. jedynym śladem po nim pozostał fragment trzech środkowych arkad, w których znajduje się Grób Nieznanego Żołnierza – symboliczna mogiła upamiętniająca bezimiennych żołnierzy poległych w obronie Polski oraz miejsce obchodów najważniejszych świąt państwowych.
Prezydencki projekt ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie został przygotowany przez specjalny zespół powołany przez szefa Kancelarii Prezydenta RP we współpracy z Biurem Programu “Niepodległa”. W zamierzeniu Pałac Saski ma stać się przestrzenią instytucji i inicjatyw kulturalnych. Z kolei zrekonstruowane kamienice przy ulicy Królewskiej są rozważane jako przyszła siedziba Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego, a Pałac Brühla – jako siedziba Senatu.
Nauka w Polsce – PAP
autorka: Anna Kruszyńska
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
