Wielki starożytny filozof i polityk rzymski Cyceron[1] stwierdził: Historia testis temporum, lux veritatis, vita memoriae, magistra vitae, co w tłumaczeniu na język polski oznacza, że historia jest świadkiem czasów, światłem prawdy, życiem pamięci, nauczycielką życia. Twierdzenie to, pomimo upływu lat, nie traci na znaczeniu.
Historia Polski, szczególnie XX wieku, obfitowała w przełomowe momenty, które wpływały na kierunek polskiej polityki na kolejne dziesięciolecia. Główni bohaterowie tych wydarzeń byli wzorami dla ówczesnych ludzi, a często stawali się przykładem wzoru Polaka, na którym wychowywane było młode pokolenie naszych rodaków. Do najbardziej popularnych osób z tego grona należy Józef Piłsudski (1867-1935), marszałek Polski, który dopuścił się zamachu stanu, a rządy jego bloku charakteryzowały buta, brak wolności słowa, aresztowania i pobicia przeciwników politycznych, a które zakończyły się polityczną klęską, wyznaczoną przez niszczycielski rozbiór Polski, dokonany przez Niemcy nazistowskie i Rosję Sowiecką.
Pomimo tylu błędów, jakie towarzyszyły politycznej działalności Józefa Piłsudskiego, posiadał on charyzmę, która przyciągała do niego rzesze sympatyków. Mit jego osoby nie zaniknął wraz z upadkiem rządu jego bloku po przekroczeniu granicy polsko-rumuńskiej w 1939 roku. Przeciwnie, sytuacja polityczna, w jakiej znalazła się Polska w wyniku II wojny światowej doprowadziła do wzmocnienia mitu Piłsudskiego jako zwycięzcy Armii Czerwonej. W obecnych czasach istnieją partie polityczne, które sentymentalnie odnoszą się do czasów rządów sanacyjnych.
Biorąc pod uwagę jak wielkie znaczenie dla rozwoju świadomości patriotycznej zwykłego Polaka ma dalszy bezrefleksyjny kult Piłsudskiego, można śmiało stwierdzić, że pojawienie się na rynku wydawniczym publikacji Brunona Różyckiego, w której pochyla się on nad tworzeniem mitu Józefa Piłsudskiego, jego działań politycznych i co istotne zapatrywania się w jego politykę przedstawicieli obecnego establishmentu zachęca do wnikliwej lektury.
Autor publikacji jest niezależnym dziennikarzem portalu Media Narodowe. Swoje pasje do odkrywania zapomnianych, a często zafałszowanych kart polskiej historii prowadzi od lat, co zaowocowało powstaniem kanału Historia bez mitów, który gromadzi ponad 16 tysięcy subskrybentów. Nawet krótka analiza filmów autorstwa B. Różyckiego wskazuje, że jest on badaczem potrafiącym rzetelnie podejść do podjętych tematów. Autor tematyką historii obozu sanacyjnego i samej działalności Piłsudskiego również zajmuje się od niespełna dekady, co zaowocowało dobrym rozeznaniem w literaturze podmiotu i przedmiotu poruszanego zagadnienia.
Publikacja pt. Mit Marszałka. Legenda J. Piłsudskiego w świetle najnowszych badań zawiera 650 stron wraz z aneksami. Składa się z dziewięciu rozdziałów, treści od autora, wstępu, zakończenia, wybranej bibliografii, wykazu skrótów i trzech aneksów: dokumenty i zdjęcia, literatura polecana, wojskowe umiejętności Piłsudskiego, omówienie zapomnianej pracy płk. Adolfa Małyszki „O 1920 roku”. Szczególnie ten ostatni aneks jest istotny dla przybliżenia rzekomych zdolności wojskowych Józefa Piłsudskiego, tj. tekst autorstwa polskiego oficera, będącego jedną z pierwszych ofiar represji ze strony władzy sanacyjnej za opublikowanie wspomnianej publikacji (Początkowo 28 dni aresztu domowego, a następnie zwolniony ze stanowiska).
Warte podkreślenia w tak obszernej pracy jest zachowanie spójności. Dodatkowym atutem dla czytelnika jest możliwość sięgnięcia do wybranego rozdziału, który go zainteresował bez zagrożenia zagubienia się w całości treści publikacji. Ze wszystkich rozdziałów dwa (rozdział IV. Aparat propagandowej kreacji kultu Piłsudskiego 1914-1939 i rozdział V. Najważniejsze instytucje operacji propagandowej) odbiegają pod względem objętości od pozostałych, jednak nie narusza to znacząco struktury pracy, a sam autor spełnia wymóg metodologiczny od ogółu do szczegółu. Brunon Różycki w sposób jasny, przystępny i komunikatywny dla czytelnika omawia złożone treści. Przypisy i inne elementy tzw. aparatu naukowego (spis treści, bibliografia, aneksy, netografia) są w pracy zgodne z wymogami metodologicznymi.
Autor, zajmujący się od lat tematyką działalności marszałka Piłsudskiego, swoją pracę oparł na bardzo szerokiej bazie źródłowej, często zapomnianej przez współczesnych historyków. Dla czytelnika istotnym i pomocnym podczas lektury jest zastosowanie przypisów dolnych do tekstów, co podnosi wartość merytoryczną pracy.
Przechodząc do bezpośredniej recenzji poszczególnych części składowych, publikacja posiada łącznie dziewięć rozdziałów, będących merytorycznymi elementami pracy. Autor w pierwszym rozdziale zatytułowanym Dlaczego warto bić na alarm? przybliża potrzebę pochylenia się nad zagadnieniem rozwoju mitu marszałka Piłsudskiego i zagrożenia dla społeczności polskiej.
Kolejne rozdziały (II. Techniki manipulacyjne propagandy Piłsudskiego, III. (Nie)miarodajna literatura, IV. Aparat propagandy kreacji kultu Piłsudskiego 1914-1939, V. Najważniejsze instytucje operacji propagandowej, VI. Najpopularniejsze mity propagandy Piłsudskiego, VII. Mit programu politycznego Piłsudskiego. Koncepcja utworzenia nowego człowieka i państwa kosmopolitycznego, VIII. Wizerunek prawdziwy – „honor, uczciwość, skromność”, IX. Renesans kultu jednostki -sukces mitu politycznego) precyzyjnie i sukcesywnie, opierając się na źródłach historycznych jak również na psychologicznych metodach badawczych (wykorzystanie tych metod w tak ważnym temacie zwiększa atrakcyjność książki, tworząc z niej publikację interdyscyplinarną), w sposób przystępny dla czytelnika ukazują metody manipulacyjne stosowane na przestrzeni lat, aby wykreować z Józefa Piłsudskiego bożyszcze tłumów. Istotny w tych rozważaniach jest podrozdział zatytułowany: Środowisko braci Kaczyńskich wobec mitu Piłsudskiego, który przybliża współczesne ciągoty obecnej władzy wobec zamachowca stanu z roku 1926 roku stosującego terror i cenzurę wobec swoich oponentów.
Podsumowując pracę Brunona Różyckiego, trzeba podkreślić, że wkładając olbrzymi wysiłek poruszył temat z historii Polski uważany przez wielu za „wyczerpany”, z którym lepiej nie polemizować. Pomimo młodego wieku autora, cieszy fakt rzetelnego opracowania tak trudnego zagadnienia przy dobrym operowaniu warsztatem badawczym. Biorąc pod uwagę siłę kultu marszałka Piłsudskiego, jaki do dziś wpajany jest młodemu pokoleniu, na uznanie zasługuje odwaga autora, który zdecydował się na konfrontację z tym zagadnieniem, która w wypadku niepokonania tej historycznej poprzeczki stałaby się swoistą kulą u nogi w możliwych planach przyszłej kariery naukowej. Zadanie to jednak autor wykonał bezbłędnie i śmiało można powiedzieć, że badacze historii o pokroju autora tej publikacji potrzebni są obecnie na polskiej scenie naukowej.
Najistotniejszą zaletą publikacji jest jednak fakt, że pomimo dostrzegalnej niechęci wobec Piłsudskiego, jaką prezentuje autor, nie stworzył on swojej pracy jako zbioru agresywnych insynuacji pod adresem marszałka, lecz kierując się analizą historycznych źródeł i opracowań ukazał prawdziwy, zakamuflowany obraz Józefa Piłsudskiego i jego obozu. W obecnych czasach licznych spięć w społeczeństwie polskim autor, zdając sobie sprawę z wciąż żywego kultu Piłsudskiego wśród jego zwolenników, którzy są wartościowymi patriotami, swoją książką nie wkłada przysłowiowego kija w mrowisko, odnosząc się z szacunkiem dla możliwych czytelników, będących antagonistami jego tezy.
Dr Krzysztof Żabierek
[1]Cyceron (106 p.n.e. – 43 p.n.e.) rzymski pisarz, mówca, filozof. Przeciwnik polityczny Juliusza Cezara.
Książkę można nabyć pod poniższym linkiem:
Mit Marszałka – Legenda J. Piłsudskiego w świetle najnowszych badań
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
