W obronie cywilizacji łacińskiej
Co to jest cywilizacja? Feliks Koneczny określał ją jako “metodę ustroju życia zbiorowego”. Zbiorowości ludzkie, podobnie zresztą jak niektóre zwierzęce, muszą funkcjonować według jakichś reguł, właśnie po to, by utrzymały się jako zbiorowości. Wybitny przyrodnik austriacki Konrad Lorenz rozróżniał bowiem dwa typy stad: anonimowe i hierarchiczne. Stado zaś definiował jako rodzaj psychicznej więzi, która na przykład chmarze gawronów nakazuje lecieć w tym samym kierunku. Gdyby tej więzi nie było, nie byłoby też stada, a każdy gawron leciałby w swoją stronę. Stado anonimowe charakteryzuje się tym, iż nie ma tam żadnej hierarchii między poszczególnymi osobnikami, a w związku z tym – również żadnej władzy. Stado hierarchiczne natomiast, jak sama nazwa wskazuje, charakteryzuje się występowaniem hierarchii, na szczycie której jest albo – jak u pawianów – samiec alfa, albo – jak u wilków – para, albo jak u hien – samica alfa. Reguły życia zbiorowego istnieją zatem nawet w zwierzęcych stadach hierarchicznych, a cóż dopiero w ludzkich? Przy tym podobieństwie jest różnica – bo zbiorowisk ludzkich nie nazywamy stadami, tylko społecznościami. Ale niekiedy społeczności ludzkie przekształcają się w stada, niekiedy nawet w jednej chwili, gdy na przykład uczestnicy jakiejś konferencji wskutek pożaru ulegając panice, stają się stadem, w dodatku – anonimowym. Zatem tym, co pozwala gromadzie osobników funkcjonować jako społeczność, są właśnie owe reguły, tworzące “metodę ustroju życia zbiorowego”. Te formy bywają różnorakie, a jedną z nich jest właśnie cywilizacja.
Zaczynając od rodziny…
Przyjmuje się – i słusznie – że najmniejszą naturalną, a więc – powstałą spontanicznie, a nie wskutek czyjegoś rozkazu, jak np. kompania wojska – społecznością ludzką, jest rodzina. W normalnych rodzinach występuje hierarchia; jest głowa rodziny, przy czym nie zawsze faktyczna hierarchia pokrywa się z oficjalną, jak np. u państwa Dulskich w powieści Gabrieli Zapolskiej. Jak pamiętamy, faktyczną głową rodziny była tam pani Dulska, podczas gdy jej mąż, Felicjan, stał chyba najniżej w rodzinnej hierarchii. Normalnie też funkcjonuje ona według pewnych reguł, na przykład dzieci słuchają poleceń rodziców, którzy z kolei zapewniają im utrzymanie i bronią przed zagrożeniami. Jeśli te reguły zanikają, rodzina się rozpada, nawet gdy z innych przyczyn, na przykład – brak innego mieszkania – nadal przebywa razem.
Społecznością wyższego rzędu jest ród, czyli grupa rodzin wywodząca się od wspólnego przodka. Społeczność ta utrzymuje organiczną więź, obserwuje wspólne dla całego rodu reguły postępowania w stosunkach wzajemnych i stosunkach z innymi społecznościami, czy jednostkami nienależącymi do rodu – na przykład: prawo krwawej zemsty rodowej polegające na tym, że obowiązek pomszczenia krzywdy jakiegoś członka rodu spoczywa na całej społeczności, kierowanej przez naczelnika. Nazywa się to ustrojem rodowym i do dzisiaj bardzo wiele społeczności nie wyszło poza ten etap rozwojowy.
Następną wyższą społecznością jest plemię, czyli grupa rodów pielęgnująca tradycję wspólnego pochodzenia. W plemieniu reguły postępowania w stosunkach wzajemnych i zewnętrznych są już bardzo skomplikowane, wyrażając się na przykład we wspólnym dla wszystkich rodów języku, a nawet religii, odmiennej niż u innych plemion. Oczywiście tam też istnieje hierarchia z wodzem na czele, który albo skupia w swoim ręku całą władzę, bedąc zarazem wodzem i szamanem, czyli czarownikiem, albo tylko wojskową i sądowniczą, podczas gdy czarownik sprawuje władzę w zakresie religii. Przykładem społeczności, w której zachowało się bardzo dużo elementów plemiennych, czyli trybalistycznych, są Żydzi. Obecnie mają wprawdzie państwo, w którym władza polityczna, to jest – wojskowa i sądownicza – jest oddzielona od władzy religijnej, którą sprawują czarow… – to znaczy, pardon – oczywiście rabini, natomiast religia nadal nosi wiele cech trybalistycznych, wyrażających się na przykład w przekonaniu, że… [Czytaj całość artykuły w najnowszym numerze Magna Polonia TUTAJ]
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
