Wyjątkowe znalezisko polskich paleontologów – doskonale zachowane kości wielkich gadów morskich z ery dinozaurów odkrył we wsi Krzyżanowice (woj. świętokrzyskie) dr Daniel Tyborowski z Muzeum Ziemi PAN wraz z zespołem. Badacze odkopali m.in. szczątki pliozaura – największego drapieżnika, jaki kiedykolwiek żył na terenie Polski.
Stanowisko archeologiczne znajduje się we wsi Krzyżanowice w okolicach Iłży (woj. świętokrzyskie). Właśnie tam naukowcy odkryli kilkaset szczątków sprzed 152 mln lat (czyli z okresu późnej jury). Paleontolodzy znaleźli kości wielkich gadów: żółwi morskich, przodków krokodyli, długoszyich plezjozaurów oraz olbrzymich pliozaurów.
Około 152 mln lat temu w umiarkowanie chłodnym i niezbyt głębokim morzu bujnie rozwijały się organizmy zasiedlające strefę dna i toni wodnej. Wśród najliczniejszych znajdowały się misternie ornamentowane muszle olbrzymich ślimaków, które stanowiły podstawę tamtejszego łańcucha pokarmowego. Największe z nich swą długością dochodziły do 30 centymetrów.
Zwierzętami, które polowały na duże ślimaki, były pierwotne żółwie morskie. Ich pancerze to najczęściej spotykane szczątki kostne w nowym stanowisku archeologicznym. W poszukiwaniu zdobyczy odmęty toni wodnej dostojnie penetrowały drapieżne gady morskie. Były wśród nich długoszyje elasmozaury oraz przodkowie współczesnych krokodyli, którzy dorastali do siedmiu metrów długości.
Na szczycie łańcucha pokarmowego stały pliozaury – jurajskie superdrapieżniki. Odnalezione szczęki i zęby tych gadów świadczą o tym, że były to największe drapieżniki, jakie kiedykolwiek żyły na terenie Polski.
Na zdjęciu powyżej: rekonstrukcja późnojurajskiego ekosystemu z Krzyżanowic koło Iłży autorstwa Piotra Szczepaniaka. Olbrzymi pliozaur w pogoni za długoszyim elasmozaurem przepłasza grupkę pierwotnych morskich żółwi. Ilustracja: Muzeum Ziemi PAN w Warszawie.
– Osiągały ponad 10 m długości i mogły ważyć nawet kilkadziesiąt ton. Miały potężne, wielkie czaszki uzbrojone w masywne szczęki najeżone wielkimi, ostrymi zębami. Ich kończyny były w postaci płetw. Kości tych właśnie pliozaurów znaleźliśmy na północy Gór Świętokrzyskich – opowiada w rozmowie z PAP jeden z odkrywców, paleontolog dr Daniel Tyborowski z Muzeum Ziemi PAN w Warszawie.
Swoje ustalenia opublikował wspólnie z dr. hab. Błażejem Błażejowskim z Instytutu Paleobiologii PAN w „Proceedings of the Geologists` Association”. Znaleziska dokonano na polu kukurydzy we wsi Krzyżanowice (woj. mazowieckie).
Oprócz kości pliozaurów paleontolodzy odkryli też kilka innych gatunków zwierząt z tej samej epoki. Są tam też plezjozaury (długoszyi kuzyni pliozaurów), żółwie czy przodkowie współczesnych krokodyli – te z Krzyżanowic osiągały nawet 6 metrów długości. W sumie naliczono kilkaset szczątków kostnych.
W ocenie naukowca takie nagromadzenie skamieniałości zwierząt jurajskich jest również unikatowe w skali świata.
W erze dinozaurów obszar Gór Świętokrzyskich był archipelagiem tropikalnych wysp. Były tam też ciepłe laguny i płytkie zbiorniki morskie.
– Właśnie w takim środowisku żyły odkryte przez nas morskie gady – opowiada naukowiec.
/informacje.pan.pl, Nauka w Polsce – PAP//
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
