100 lat temu, 6 kwietnia Sejm Ustawodawczy RP przyjął ustawę „o objęciu władzy państwowej nad Ziemią Wileńską”. 18 kwietnia w Wilnie odbyły się uroczystości mające symbolicznie wprowadzić w życie ustawę o wcieleniu Wileńszczyzny do Polski.
8 stycznia 1922 roku na Litwie Środkowej odbyły się wybory do Sejmu. Frekwencja wyniosła 64,35% – największa była w okręgu Wilno Północ (78,85%), najmniejsza w Komajach – 52,36% i samym Wilnie (ze względu na bojkot ludności żydowskiej) – 54,80%.
Największy sukces w wyborach odniosły stronnictwa narodowe, silnie powiązane z ogólnopolskim obozem endeckim, opowiadające się za bezwarunkową i szybką inkorporacją regionu w skład RP, bez żadnej autonomii lokalnej dla Białorusinów i Litwinów. Grupujący chadecję, nacjonalistów oraz tzw. bezpartyjnych Zespół Stronnictw i Ugrupowań Narodowych otrzymał 43 mandaty w sejmie.
Na drugim miejscu uplasowały się tzw. Rady Ludowe z 34 parlamentarzystami. Kolejne miejsca zajęły PSL Ziemi Wileńskiej (związane z PSL „Piast”) – 13 miejsc, PSL „Odrodzenie – Wyzwolenie” (związane z PSL Wyzwoleniem) – 6, PSL „Odrodzenie” – 3, Stronnictwo Demokratyczne – 4, PPS Litwy i Białorusi – 3.
Rady Ludowe i ZSiUN również stały na gruncie inkorporacji Wileńszczyzny do Polski, wszystkie pozostałe ugrupowania opowiadały się bądź za koncepcją federacji Polski z Litwą Środkową i Kowieńską, albo za nadaniem regionowi szerokiej autonomii w ramach państwa polskiego.
20 lutego, na swoim 10. posiedzeniu, Sejm Litwy Środkowej przyjął Uchwałę w przedmiocie przynależności państwowej Ziemi Wileńskiej. Za wnioskiem o przyłączenie ziemi wileńskiej do Polski głosowało 96 posłów, 6 wstrzymało się od głosu. W pkt. 4 tej uchwały napisano: „Ziemia Wileńska stanowi bez warunków i zastrzeżeń nierozerwalną część Rzeczypospolitej Polskiej”.
1 marca rząd RP przedłożył Komisji Spraw Zagranicznych Sejmu RP projekt „Aktu złączenia”, który miał uzupełnić uchwałę Sejmu Wileńskiego. W akcie tym zapowiadano nadanie autonomii Ziemi Wileńskiej, podobnej do tej jaką miało województwo śląskie. Dzień później przybyła do Warszawy delegacja Sejmu Litwy Środkowej, ale brak zgody tej delegacji na wprowadzenie zmian do uchwały o włączeniu Ziemi Wileńskiej do Polski doprowadził do kryzysu politycznego, zakończonego dymisją rządu premiera Ponikowskiego.
Ostatecznie 6 kwietnia Sejm Ustawodawczy RP przyjął ustawę „o objęciu władzy państwowej nad Ziemią Wileńską” – w kształcie zaproponowanym przez Sejm Wileński i bez zmian proponowanych przez rząd RP. 18 kwietnia w Wilnie odbyły się uroczystości mające symbolicznie wprowadzić w życie ustawę o wcieleniu Wileńszczyzny do Polski.
Czytaj też:
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
